Lịch sử Tri_Tôn

Năm 1839, vùng đất huyện Tri Tôn ngày nay thuộc huyện Hà Dương, phủ Tĩnh Biên, tỉnh Hà Tiên.

Năm 1842, phủ Tĩnh Biên chuyển sang thuộc tỉnh An Giang. Năm 1850, vùng đất này thuộc huyện Hà Dương, phủ Tuy Biên, tỉnh An Giang.

Năm 1876, địa bàn huyện Tri Tôn thuộc hạt Châu Đốc. Đến năm 1889 trở thành quận Tri Tôn thuộc tỉnh Châu Đốc.

Sau Cách mạng tháng 8 năm 1945, quận Tri Tôn thuộc tỉnh Châu Đốc.

Năm 1948, huyện Tri Tôn thuộc tỉnh Long Châu Hậu. Đến năm 1950 thuộc tỉnh Long Châu Hà.

Tháng 7 năm 1951, huyện Tri Tôn sáp nhập vào huyện Tịnh Biên. Đến tháng 10 năm 1954 lại tách thành hai huyện như cũ, Tri Tôn thuộc về tỉnh Châu Đốc.

Năm 1957, quận Tri Tôn thuộc tỉnh An Giang, gồm 3 tổng với 15 xã là: Tri Tôn, An Tức, Nam Quy, Cô Tô, Ô Lâm (tổng Thành Lễ); Tà Đảnh, Thuyết Nạp, Trác Quan, Tú Tề, Văn Giáo, Vĩnh Trung, Yên Cư (tổng Thành Ý); Châu Lăng, Lê Trì, Lương Phi (tổng Thành Ngãi).

Năm 1964, quận Tri Tôn thuộc tỉnh Châu Đốc, có 12 xã là: An Cư, An Hảo, An Lạc, An Tức, Cô Tô, Lê Trì, Lương Phi, Ô Lâm, Tri Tôn, Tú Tề, Văn Giáo, Vĩnh Trung.

Năm 1971, Tri Tôn thuộc tỉnh Châu Hà và năm 1974 thuộc tỉnh Long Châu Hà.

Sau năm 1975, Tri Tôn là một huyện thuộc tỉnh An Giang.

Ngày 11 tháng 3 năm 1977, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 56-CP[2] về việc hợp nhất huyện Tri Tôn và huyện Tịnh Biên thành một huyện lấy tên là huyện Bảy Núi.

Ngày 25 tháng 4 năm 1979, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 181-CP[3] điều chỉnh địa giới và đổi tên một số xã và thị trấn thuộc huyện Bảy Núi thuộc tỉnh An Giang, theo đó:

Ngày 23 tháng 8 năm 1979, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 300-CP[4] chia huyện Bảy Núi thành hai huyện lấy tên là huyện Tri Tôn và huyện Tịnh Biên:

  • Ranh giới giữa hai huyện Tri Tôn và Tịnh Biên quy định như sau: Bắt đầu từ cột mốc số 115 (biên giới với Cam-pu-chia) thẳng hướng đông nam đến trụ đá số 1 trên lộ Lê Trì - Tịnh Biên (cách ngã ba Sóc Tức 150 mét) rồi quẹo xuống phía nam song song với lộ Tịnh Biên – Tri Tôn theo đường mòn về phía đông ven chân núi Nam Quy vòng lên phía bắc đi thẳng đến ngã tư Kinh Tri Tôn - Mạc Cần Dưng (cầu sắt số 13) theo giữa lòng kinh đến giáp ranh huyện Châu Thành (cầu sắt số 10).

Huyện Tri Tôn gồm thị trấn Tri Tôn (đổi tên từ thị trấn Bảy Núi và 12 xã: An Lạc, An Lập, An Ninh, An Phước, An Thành, Ba Chúc, Cô Tô, Lạc Quới, Núi Tô, Tân Cương, Tân Tuyến, Vĩnh Gia.

Địa bàn các huyện Tịnh Biên và Tri Tôn sau khi được tái lập khác hẳn với trước năm 1977.

Ngày 7 tháng 10 năm 1995, Chính phủ ban hành Nghị định 60/NĐ-CP thành lập xã Lương An Trà từ ấp Cây Gòn của xã Lương Phi, một phần của xã An Tức, xã Ô Lâm. Xã Lương An Trà có diện tích 8.903 ha, dân số 5.579 người.

Ngày 17 tháng 10 năm 2003, Chính phủ ban hành Nghị định 119/2003/NĐ-CP[5] thành lập thị trấn Ba Chúc trên cơ sở 2.056 ha diện tích tự nhiên và 13.122 người của xã Ba Chúc. Đổi tên phần còn lại của xã Ba Chúc thành xã Vĩnh Phước.

Ngày 9 tháng 12 năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 1107/NQ-UBTVQH14. Theo đó, thành lập thị trấn Cô Tô trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của xã Cô Tô.[6]

Sau giải phóng, chiến tranh biên giới Tây Nam do chế độ độc tài diệt chủng Pol Pot Campuchia gây ra đã làm Tri Tôn tổn thất to lớn về người và của mà di tích nhà mồ Ba Chúc là một minh chứng.

Hiện nay, huyện đang phát triển các vùng chuyên canh hoa màu, chế biến nông sản, khai thác đá và các thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên khác. Đời sống tinh thần của đồng bào rất phong phú với các hoạt động văn hoá lễ hội như: Chol Chnam Thmay, Piat bôdia, Chol casa, Dolta.....Với những tiềm năng đó, Tri tôn có nhiều cơ hội phát triển đi lên bền vững.